We lezen en horen het vaak, de laatste tijd. In kranten en in tijdschriften. In de actualiteitenprogramma’s en aan de talkshowtafels. En ook online. In al die oproepen schijnt taalgebruik ertoe te doen. 

Maar wat betekent dit voor jou als bestuurder, manager of adviseur? En wat kan je leren van Tommy Wieringa? 

Mensen in het publieke debat worden opgeroepen om beter op hun woorden te letten. ‘Hou het een beetje netjes! Blijf in het gesprek tenminste fatsoenlijk en beschaafd, ook als je van mening verschilt. Want woorden doen ertoe!’ 

Goed dat die oproep er is, natuurlijk. En toch is er nog iets veel belangrijkers waarom het goed is om op je woorden te letten. Want de taal die je kiest beschrijft niet wat er gebeurt in de wereld om ons heen. Taal produceert onze wereld (vrij naar ‘Words create worlds’) 

Taal maakt niet zichtbaar wat er is, maar schept wat we denken dat er is. De gekozen taal bepaalt hoe we de dingen zien en ervaren. Daar gaan ons we vervolgens naar gedragen. We denken, voelen en doen nu eenmaal heel andere dingen als we iets een ‘asieltsunami’ of ‘mensen op zoek naar lijfsbehoud’ noemen. Bij het eerste woord wil je dammen optrekken, bij het tweede bescherming bieden. Woorden zijn niet neutraal — ze bouwen de wereld waarin we leven. Dit principe geldt ook voor het omgekeerde: pas als de gebruikte taal wordt verruimd, komt er zicht op nieuwe oplossingen. Zodoende: words create worlds.  

Tommy Wieringa werkt in een recente column in de Volkskrant, over de taal van Wilders, glashelder uit dat een beperkte woordenschat en een beperkt oplossingsvermogen één-op-één met elkaar verbonden zijn. Tommy (iets ingekort): “Zijn woordenschat is pijnlijk beperkt. Hij kan geen andere gedachten hebben dan hij heeft omdat hem daar de woorden voor ontbreken. De grenzen van zijn taal beperken zijn wereld tot een paar enkelvoudige gedachten die hij ‘de waarheid’ noemt. Elke grotere gedachte dan ‘azc-ellende’, ‘nationale zelfmoord’ of ‘de mensen zijn het spuugzat’ is voor hem onhaalbaar. Alles in een vocabulaire van zo’n duizend woorden, alle even striemend, bitter, opruiend. Geert Wilders droomt tierend.” 

Een beperkt idioom is juist een rem op oplossingen. 

In de mini-maatschappijen die onze organisaties ook zijn, is dit niet wezenlijk anders. Als veelgebruikte taal blokkeert of zelfs vastzet, is het vrijwel onmogelijk om met diezelfde woorden weer beweging te creëren. Als er geen werking meer uitgaat van ‘de cliënt staat centraal’, ‘opgavegericht werken’ of ‘zelfsturende teams’, dan is het zoeken niet zozeer naar een nieuwe aanpak, maar naar werkende woorden. 

Heb je een probleem in je organisatie of team, en ben je benieuwd naar de kracht van taal? Neem dan deel aan onze online kennismakingsworkshop op 5 november. Meld je aan via info@wenders.nu 

Lees de column vooral! >>Tommy Wieringa Column